Nuray is enthousiast pleitbezorger van het humanisme. Een levensbeschouwing die volgens haar draait om zelfvorming, humaniteit en tegen het onnodig veroorzaken van leed bij anderen. ‘Onze wereld is continu in verandering en het onderwijscurriculum is sterk gericht op kennisoverdracht en het klaarstomen van jonge mensen om een rol te vervullen in een economie die uitgaat van efficiency. Dat is zeker waardevol en tegelijkertijd zegt zo’n diploma weinig over persoonsvorming. Terwijl dat zo belangrijk is, omdat je alleen dan leert om op een goede manier om te gaan met bijvoorbeeld tegenslagen. Ook leert het je om zelfstandig te oordelen over situaties. Deze vaardigheden zijn te trainen en ze vormen je als mens. Het is als een kompas dat jou kan helpen om richting te geven aan je leven. Ook bij je keuzes wanneer je het hebt over bijvoorbeeld sociale media, klimaat en dierenrechten.’
De kennis over iets heb je al in je, maar alleen via het stellen van de goede vragen kom je bij die kennis
Bildung
Vormingsonderwijs geeft juist aandacht aan die zelfvorming, of ook wel bildung genoemd, stelt Nuray. ‘Het is een brede vorming, waarbij je ook maatschappelijke ontwikkelingen en de invloed daarvan bespreekt met leerlingen. Zo vertelde een leerling in een les over gelijkheid dat zijn moeder afgelopen weekend heel boos was, omdat ze erachter was gekomen dat haar mannelijke collega veel meer verdiende dan zij, terwijl ze hetzelfde werk deden. Dan praten we hierover door en dan gaan we op onderzoek uit: Hoe kan dat? Voelt dit als onrecht?’
Feiten en meningen
‘Een goede werkvorm die ik hiervoor gebruik in de lessen, is de sociocratische kringgespreksmethode. Dat is een gesprekstechniek die bestaat uit verschillende stappen. In stap één ga je onderzoeken: Wat is er eigenlijk bekend over dit probleem, wat zijn de feiten? In stap twee volgt dan pas de meningsvorming. Wat vinden we hiervan? En in stap drie trek je conclusies. Zo help je leerlingen om kritisch te leren denken en een eigen mening te vormen. En ook om het onderscheid te leren tussen feiten en mening.’
Mahsa Amini
‘De kinderen dragen ook zelf vaak de thema’s aan,’ vertelt Nuray. ‘Dat kunnen situaties zijn die thuis spelen, zoals het voorbeeld van de moeder en het salarisverschil, maar ook iets dat in de media speelt, zoals het klimaat, of de protesten in Iran die begonnen nadat Mahsa Amini onder verdachte omstandigheden de dood vond na haar arrestatie door de Iraanse politie. Er komt dan een gesprek op gang en daarin onderzoeken we samen: Hoe is het eigenlijk om een meisje te zijn in een land als Iran? Wat houden mensenrechten in? Hoe denken we over gelijkwaardigheid van een man, vrouw en iedereen daar tussenin?’
Denkers
Belangrijke humanistische denkers en filosofen die Nuray inspireren zijn Socrates en Erasmus. ‘Van Socrates, of het socratisch gesprek, leer ik hoe je tot een goed gesprek komt en hoe je iets van meerdere kanten kunt bekijken. De kennis over iets heb je namelijk al in je, maar alleen via het stellen van de goede vragen kom je bij die kennis. En Erasmus vind ik een groot voorbeeld op verschillende vlakken, zeker ook omdat hij zichzelf zag als wereldburger. Hij leert je om verder te kijken, want het doet ertoe wat er aan de andere kant van de wereld gebeurt. Zo zijn er eigenlijk nog veel meer voorbeelden, neem Aletta Jacobs, Rosa Parks, en dichterbij huis Joep Dohmen die over levenskunst schrijft. Deze mensen spelen altijd een rol als ik mijn lessen voorbereid.’